اقسام مقدرات الهی

 

 

بسم الله الرحمن الرحیم

«يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتابِ ؛ خداوند هر چه را بخواهد محو یا اثبات می کند و اُمّ الکتاب تنها نزد اوست.» رعد/۳۹
مطابق آن چه ازآیات و روایات به دست می آید مقدرات الهی بر دو نوع است:
۱) اموری که مصلحت دائمی دارد و لذا قانونش هم دائمی است . مثل آیات؛ « ما یبدّل القول لدیّ) ق/۲۹  در کلام ما تبدّل راه ندارد. « کلّ شیءٍ عنده بمقدار» رعد/۸ هر چیزی در نزد پروردگار دارای حساب و کتاب دقیقی است. این گونه مقدرات در لوح محفوظ ثبت است « فی لوح محفوظ» بروج/۲۲  و فقط مقربان الهی به اذن خداوند می توانند بر آن آگاه شوند.« کتاب مرقوم یشهده المقرّبون» مطفّفین/ ۲۰ و ۲۱
۲)اموری که غیر حتمی و مصالح آن ها تابع اعمال و رفتار مردم است ٬‌مثل توبه کردن مردم از گناه که مصلحت عفو را در پی دارد ٬ و یا دادن صدقه که مصلحت دفع بلا را به همراه می آورد و یا ظلم و ستم که به خاطر مفسده اشقهر الهی را به دنبال دارد. یعنی خداوند متعال در ادارهٔ نظام آفرینش دست بسته نیست و با حکمت و علم بی نهایتی که دارد ٬‌می تواند با تغییر شرایط ٬ تغییراتی در آفرینش و قوانین آن بدهد. بدیهی است که این تغییرات ٬‌نشانهٔ جهل خداوند متعال و یا تجدید نظر و پشیمانی او نیست ٬‌بلکه این تغییرات بر اساس حکمت و تغییر شرایط و یا پایان دورهٔ آن امر است.
قرآن در این زمینه نمونه های زیادی دارد که به چند نمونه اشاره می کنیم:
الف)«اُدعونی استجیب لکم» غافر/۶۰  دعا کنید تا من برای شما مستجاب کنم. انسان با تضرّع و دعا می تواند مصالح خود را به دست آورد و سرنوشتش را تغییر دهد.
ب) « لعلّ الله یحدث بعد ذلک أمرا» طلاق/ ۱  قانون الهی در همه جا ثابت نیست ٬ شاید خداوند با پدید آمدن شرایط لازم ٬‌برنامه جدیدی را به وجود آورد.
ج)«کلّ یوم هو فی شأن» الرّحمن/۲۹  خداوند هر روز در شأن مخصوص همان روز است.
د)«فلمّا زاغوا ٬ ازاغ الله» صفّ/۵  چون راه انحرافی را انتخاب کردند ٬‌خدا هم منحرفشان ساخت.
ه)« و لو انّ أهل القری آمنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات » اعراف/۹۶  با ایمان و تقوی ٬‌مسیر قهر الهی به لطف و برکت تغییر می یابد.
و) «انّ الله لا یقیّر ما بقوم حتّی یغیّروا ما بانفسهم» رعد/۱۱  خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی دهد ٬ مگر آن که آن ها خودشان را تغییر دهند.
ز) الّا مَن تاب و آمن و عمل عملا صالحاً فاولئک یبدّل الله سیئاتهم حسنات» فرقان/۷۰  کسانی که توبه کنند ٬‌ایمان آورند و عمل نیکو انجام دهند ٬‌خداوند بدی های آنان را به خوبی و حسنه تبدیل می کند.
ح) « ان عُدتم عُدنا» اسراء/۸  اگر شما برگردید ٬‌ما هم بر می گردیم.

سؤال؛ اگر علم خداو عین ذات اوست و قابل تغییر نیست ٬ پس هر چه در علم او گذاشته باید به مرحله عمل برسد وگرنه جهل خواهد بود.؟
پاسخ) علم خداوند بر اساس نظام علل و اسباب است ٬ بدین صورت که او علم دارد که اگر از این وسیله استفاده شود ٬ این نتیجه و اگر از دیگری بهره برداری شود ٬ آن سرانجام را در پی خواهد داشت و علم او جدای از علم بر اسباب و علل نیست.

 

موضوعات مرتبط: نمی از یمی ( نکاتی از آیات قرآن) بینات...